Het klokje van Ens (2009)
 
Rijdend over de polderwegen van Kampen, via Ramspol en het nieuwe Ens, naar het vroegere eiland Schokland, zie je het kerkje op de museumbuurt al van verre. Het kerkje van het oude Ens, het zui­delijke deel van Schokland, met dat aardige torentje op zijn dak, waarin jarenlang een luidklok hing die de Schokkers op zon- en feestdagen liet weten dat het tijd was om naar het woord des Heren te luisteren.
De luidklok van oude Ens viel stil in de zomer van 1859, toen de laatste Schokkers naar het vasteland verhuisd waren. Tot in 1953 het klokje een tweede leven begon in de kerk van het nieuwe Ens. De Leeuwarder Courant berichtte hier een jaar eerder al over:
 
Nieuwe Ens krijgt klok van het oude Ens
Er liggen binnen de dijken van de Noordoostpolder twee plaatsen die met ‘Ens’ worden aangeduid. Het ene Ens is overgebleven van het dorpje dat vroeger op Schokland lag; het andere ligt enkele kilometers ten Oosten van het oude ei­land. Dit is één van de spiksplinternieuwe dorpen, welke de jonge generatie van het polderland heeft gebouwd.
Het oude Ens heeft thans nog iets op het nieuwe voor: het heeft een kerkje. Lang zal het die voorsprong niet meer heb­ben, want reeds is de eerste paal in de grond geslagen voor de Ned. Herv. kerk, die in het nieuwe Ens zal worden gebouwd.
Het is al meer dan honderd jaar geleden, dat de Schokkers voor het laatst in het oude kerkje samen kwamen. Dat was in de tijd toen het eiland nog twee dorpjes had, die door een loopplank (zonder leuning) met elkaar verbonden waren.
Straks als de nieuwe kerk klaar is, zal het klokje uit het oude kerkje naar de nieuwe kerk worden overgebracht. En wanneer dan de stem uit het oude klokje over de poldervlakte klinkt, zal menigeen bedenken, hoe ’t oude voorbij gaat en het nieuwe komt.
 
Bijbel van Schokland
Tussen 1946 en 1953 hebben de Ensenaren gebruik gemaakt van een door een Fins kerkgenootschap geschonken houten noodkerk. Een plaatselijke krant schreef over de laatste dienst in dat gebouw: “De oude bijbel die reeds in vroeger tijden dienst deed in het oude kerkje op het eiland Schokland, lag jaren lang op de kansel van de nood­kerk te Ens. Het was dan ook een plechtig moment toen de predikant deze bijbel dichtsloeg om haar straks weer dienst te laten doen in de nieuwe kerk.”
Die bijbel zou ruim 400 jaar oud zijn en nog de canonieke en apo­criefe boeken bevatten. De bijbel is, zo wordt gezegd, bij de ontruiming van Schokland in 1859 door een Schokker familie meegenomen naar Kampen en bij de ingebruikname van deze kerk in 1953, door een nazaat van de fami­lie aan de kerk in Ens geschonken.
 
Op donderdag 21 mei 1953 werd dan eindelijk de nieuwe kerk in het nieuwe Ens plechtig in gebruik genomen. In de zes meter hoge dak­ruiter bovenop de kerk was een nieuw gegoten luidklok van 300 kilo opgehangen en een verlicht uurwerk aangebracht, beide geleverd door de firma Gebr. Van Bergen uit Midwolda. Bovenin het torentje, boven de nieuwe luidklok, hing het kleine, van Schokland afkomstige klokje. De grote klok was aangesloten op het uurwerk, en liet elk half uur van zich horen. Bij feestdagen, Kerstmis, Palmzondag en Pasen werden vroeger beide klokken geluid, wat extra blij en feeste­lijk klonk. Helaas ontstond later daardoor lekkage bij de toren, waardoor dat niet meer gedaan kon worden. 

Rapport over de klok
Volgens een in 2002 op­ge­maakt inspectierapport is de onderdiameter van het Schokker klokje 425 mm, en het gewicht onge­veer 55 kilo. Het klokje klinkt nog redelijk en de slagtoon is C3. Het om­schrift van de klok luidt: +AMSTELODAMI: ANNO DOMINI 1710. De klok werd in 1710 te Am­sterdam gegoten, waar­schijnlijk door Jan Albert de Grave.

Veerbel bij Ramspol
Dat rapport vermeldt ook dat het klokje volgens overleve­ring nog een poos dienst gedaan heeft als bel bij de pont over het Ramsdiep, tijdens de aan­leg van de Noordoostpolder. Dhr. Wim de Vries vertelde destijds daar­over het volgende. In 1941-1942 vielen de gronden rondom Schokland droog, waardoor het mogelijk was om met paard en wagen of smalspoor het eiland te bereiken. Vanuit enkele land­bouwschuren op de dijk bij Ramspol werd toezicht gehouden op het personeel dat werkzaamheden op Schokland verrichtte. Deze schuren werden ook gebruikt als magazijn voor opslag van materialen, en dhr. De Vries was daar administrateur en verzorgde de aankomst en afgifte van het materiaal. Het was oorlog en de Duitse bezetters eis­ten dat alles wat van koper was ingeleverd moest worden, zodat er meer oorlogstuig gemaakt kon worden. Veel historische luidklokken werden daarna zonder enig pardon in beslag genomen en omge­smolten. De luidklok van Schokland zou gelukkig de dans ontsprin­gen.
Dhr. De Vries vertelde ver­der: “Voorzover ik mij kan herinneren werd zonder ver­dere informatie op een avond de klok bij mij aan het maga­zijn op Ramspol afgeleverd. Hij werd in het kantoor op een kastje geplaatst en bleef daar enige maanden staan. Naar ik veronderstel werd er gevreesd dat de Duitsers de klok weg zouden halen en bovendien was het niet inle­veren van koper strafbaar.”
De klok werd begraven in het magazijn voor kleinmate­riaal in de landbouwschuur op de dijk te Ramspol. De bestrating werd daarna weer netjes hersteld, zodat het niet te zien was dat er op die plaats was gegraven. Na de oorlog kwam de klok weer boven water. Uit een oud kerkblaadje blijkt vervolgens dat in 1946 de Schokker luidklok door de Directie Wieringermeer (Noordoostpolderwerken) aan de Nederlands Her­vormde Kerk in het nieuwe Ens is afgestaan.

Einde kerkelijke functie
Het zou gaan zoals het in vele andere dorpen en steden is gegaan. Het bezoekersaantal van de kerk liep terug, en daarom werd in 2006 de laatste dienst gehouden. Het gebouw werd verkocht aan Maarten Heijenk en zijn partner Gitta Montanus en in 2007 omgebouwd tot woning. Bij de verkoop heeft de Nederlands Hervormde kerkgemeente De Zaaier het klokje niet meeverkocht. Afgesproken werd dat het zolang bleef hangen tot de toren in de steigers zou staan. Op 6 december 2008 was het zover: beide klokken werden uit de toren getakeld en afgevoerd.
 
De toekomst van het oude luidklokje was onzeker. In elk geval terug naar het voormalige eiland, als het aan de liefhebbers van Schokland lag. Terughangen in het torentje op het museumkerkje van Schokland, eventueel tentoonstellen in het museum op het voormalig eiland.
Daar dacht de protestantse gemeente De Zaaier in Ens in eerste instantie toch anders over. De kleine klok moest een plaatsje in de straks verbouwde kerk krijgen. "De binnenplaats van de kerk is als idee geopperd'', zei Martin Schutte van De Zaaier in een kranteninterview. "Ik heb begrip voor de mening van de Schokkervereniging'', zegt Schutte. "Maar wij zien het als kerkelijk erfgoed. De kerk is ook eigenaar.''

Maar was dat wel zo? Uit een oud kerkblaadje blijkt dat in 1946 de Schokker luidklok door de Directie Wieringermeer aan de Nederlands Her­vormde Kerk in het nieuwe Ens is afgestaan.
Maar was de Directie Wieringermeer wel de wettige eigenaar van het klokje, of had ze het alleen maar in bewaring? Je zou het klokje ook kunnen zien als oorlogsbuit. En is het niet zo dat iedereen vindt dat oorlogsbuit gewoon teruggegeven moet worden?

Medio 2009: historisch klokje Schokland mag naar "huis"
De Protestantse gemeente ‘De Zaaier’ te Ens en de Schokkervereniging zijn vervolgens goed met elkaar in gesprek geweest over de toekomstige functie van "het klokje van Schokland". De Schokkervereniging, een vereniging van Schokkernazaten, was van mening dat het klokje, nu dit niet langer functioneel met het voormalig Hervormd kerkgebouw te Ens verbonden is, weer een plaats zou moeten krijgen in het kerkje op Schokland. In de vriendschappelijk verlopen gesprekken  is overeenstemming bereikt over een bruikleenovereenkomst, waarbij het klokje in handen wordt gegeven van de Schokkervereniging, die dit klokje vervolgens in overleg met de betreffende instanties wil plaatsen in de toren van het kerkje op Schokland.
In het museumkerkje, dat overigens regelmatig voor concerten en als trouwlocatie wordt gebruikt, zal een gedenkplaat moeten komen waarop de geschiedenis van het klokje wordt weergegeven.
Donderdag 2 juli 2009 hebben de vertegenwoordigers van de PKN-gemeente te Ens en de Schokkervereniging de bruikleenovereenkomst getekend. Als resultaat van deze overeenkomst kon het klokje weer terugkeren naar de thuishaven Schokland.

Schokkerdag met herdenking van de ontruiming
Maandag 7 september kwam het bericht dat de klok van Schokland, na een afwezigheid van ruim 60 jaar, waarschijnlijk nog voor de Schokkerdag – tevens herdenking van de ontruiming 150 jaar geleden -  in het torentje op de kerk op Schokland geplaatst zou kunnen worden. Daar hadden we al niet meer op gerekend. Maar tot ons grote genoegen was het donderdag 17 september zover.
Met behulp van een hoogwerker werd de originele Schokkerklok door medewerkers van een klokkengieterij in het torentje geplaatst, en even later klonken voor het eerst de klanken van de klok over het drooggevallen eiland.